Myrthe Oostenbrink: een stem voor hulp bij psychische problemen

Myrthe Oostenbrink voegt de afgelopen 1,5 jaar al waarde toe aan zorg via het High Select Traineeship. Nog steeds mag ze binnen verschillende organisaties haar stem laten horen. Zo ook binnen de GGZ-sector. Hier is ze projectleider van een vooruitstrevend project in de (acute) psychiatrie- en verslavingszorg. Binnen deze organisatie wordt de (acute) psychiatrie- en verslavingszorg met elkaar geïntegreerd. Hierdoor kan worden gewerkt aan herstel, waarbij gekeken wordt naar verbetering van psychische problemen voor alle patiënten en hun omgeving. Binnen de organisatie waar Myrthe werkt is iedereen welkom, elke patiënt telt en het integratieproject voegt daar een enorme waarde aan toe.

Psychische problemen

Ruim 4 op de 10 Nederlanders krijgen in hun leven te maken met psychische problemen (1). Laat dat eens bezinken, ruim 4 op de 10. De kans is groot dat jij of iemand in je omgeving geestelijke gezondheidszorg nodig heeft in de komende jaren, wellicht zelfs al in de komende periode. Maar is de juiste zorg wel beschikbaar wanneer iemand met psychische problemen dat nodig heeft?

Zwaar weer

Dat de geestelijke gezondheidszorg het zwaar heeft is niet nieuw. Al jaren stapelen problemen zich op, zoals oplopende wachtlijsten of het aantal mensen met psychische klachten (2). Oplossingen schieten te kort en de medewerkers binnen de geestelijke gezondheidszorg hebben een hogere werkdruk dan medewerkers in andere zorgsectoren. Één op de vijf psychologen, psychiaters en therapeuten voelt zich emotioneel uitgeput. Voor de vergelijking, onder ziekenhuismedewerkers is dit één op de tien (3).

Als de geestelijke gezondheidszorg zelf overuren maakt en uitgeput is, hoe kunnen we mensen met psychische problemen dan goed ondersteunen, zorg geven en beter maken? Dat de verantwoordelijkheid hiervoor alleen binnen de geestelijke gezondheidszorg ligt is een illusie. Het is niet alleen dat de geestelijke gezondheidszorg te kort schiet, ook wij in de samenleving dragen bij aan het steeds groter wordende probleem (4). Nog altijd zit er een stigma op mentale problemen en wordt er te weinig aandacht besteed aan het belang van mentale gezondheid (5). Vooral jongeren en mensen met een lagere economische status zijn hiervan de dupe (2). Het feit dat onze samenleving steeds complexer en individualistischer wordt komt hierbij tevens niet ten goede (2).

Kan de lucht opklaren?

Natuurlijk zijn er al wel talloze lokale en regionale initiatieven die zorgen voor preventie, zorg en ondersteuning. Ondersteuning vanuit naasten, lotgenoten, steunpunten of ervaringsdeskundigen in de wijk zijn prachtvoorbeelden. Zij ervaren echter ook knelpunten en het bereik van deze initiatieven blijft beperkt (2). Gemeentes en maatschappelijke organisaties hebben bijvoorbeeld meer (financiële) experimenteerruimte nodig om initiatieven verder op te zetten en laagdrempelig te houden (2). Maar ook met alleen betere initiatieven zijn we er niet. De aansluiting tussen het sociale domein en de zorgsector is te minimaal. Verschillende regelingen, bekostigingssystemen en het groeiend aantal zorgaanbieders maakt het lastig om elkaar te kunnen vinden (2). Een groot en goed georganiseerd netwerk van deskundigen is hierdoor niet binnen handbereik. De overheid heeft een belangrijke rol in de verbetering van de liggende knelpunten.

Ondanks de harde inzet van zorgmedewerkers binnen de geestelijke gezondheidszorg en de lokale en regionale initiatieven staan er nog steeds 84 duizend mensen op een wachtlijst (4). Deze wachtlijsten zullen niet binnen enkele jaren opgelost zijn, hoe graag we dat allemaal ook willen. De geestelijke gezondheidszorg kan dit niet alleen. De patiënten en wachtenden kunnen dit ook niet alleen.

Samen het tij keren

Om terug te komen op mijn eerste vraag: ‘is de juiste zorg wel beschikbaar als je het nodig hebt?’, is de kans groot dat dit niet meteen het geval is. Dit kan schrijnende situaties opleveren. Mocht jij psychische hulp nodig hebben hoop ik dat je preventief al stappen kan zetten om de wachttijd dragelijk te maken, steun in een lokaal initiatief te vinden of mensen in je omgeving kan vinden die je kunnen opvangen. Mijn grootste hoop voor je is dat je de geestelijke gezondheidszorg kort tot niet nodig hebt. Maar als je dat niet lukt, dan hoop ik dat ook je omgeving de problemen erkent en deze niet laat liggen. Ik hoop ook dat je omgeving er mee aan de slag gaat, een steentje bij draagt maar bovenal jou blijft helpen en ondersteunen.

Zolang de gezondheidszorg niet altijd alles kan bieden zullen we het samen moeten oppakken. Zoals Zorginstituut Nederland dit goed verwoordde in de titel van hun meest recente rapport over de zorg voor psychische problemen: “Niemand kan het alleen” (2).

Referenties

1. https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/geestelijke-gezondheidszorg
2. Zorginstituut Nederland, ‘Niemand kan het alleen’, november 2023
3. https://www.skipr.nl/nieuws/werkdruk-in-ggz-hoogste-van-hele-zorgsector/
4. https://www.zorginstituutnederland.nl/actueel/nieuws/2023/11/28/zorginstituut- samenleving-aan-zet-om-wachtlijsten-in-de-ggz-terug-te-dringen.
5. https://www.trimbos.nl/wp-content/uploads/2020/12/2015-Notitie-van-Willemijn-Oele- over-werk-stigma-en-psychische-problemen.pdf